De mensen in Zuid-Afrika en hun culturen

Mensen en cultuur in Zuid-Afrika

Mijn ervaring is dat de mensen over het algemeen heel vriendelijk zijn en behulpzaam. Dat is ongeacht kleur en plaats. De jonge mensen zijn nieuwgierig en willen graag weten hoe het leven bij jou er aan toe gaat. De mensen in de (vaak nog witte) voorsteden leven erg afgescheiden van elkaar. Ze hebben hun eigen huis en hun eigen grondstuk en weinig tot geen contact met de buren. Dat is niet omdat het vervelende mensen zijn, maar het gewoon zo. In de townships is er veel meer leven op straat.

Nederland is een fietsland en een treinenland. Dat is Zuid-Afrika niet. Als je in een township woont, dan loop je, ga je met een taxibusje of met de auto als je die hebt. Er zijn ook bussen en treinen, maar beperkt. Als je in rijkere wijk woont, dan doe je alles met de auto. Dit heeft zo zijn impact op het gezinsleven, bijv. kinderen met de auto naar school moeten brengen die per se niet dichtbij is. Scholen beginnen heel vroeg, dus moet je heel vroeg van huis.

De bevolkingsopbouw is duidelijk anders die in Nederland. Dit is leuk te zien op deze website. 
Zuid-Afrika heeft veel meer jonge mensen dan wij. Wij hebben meer mensen van 60+.

Mavabaza primary - Joppie - Limpopo

In Nederland wonen ruim 400 mensen per vierkante kilometer en in Zuid-Afrika 40. Net als bij ons leven veel mensen bij elkaar in stedelijke gebieden.

Zuid-Afrika kent zo'n grote verscheidenheid aan mensen en volken dat het onmogelijk is om van 1 cultuur te spreken.

Zuid-Afrika kent 11 officiële talen. Bijgaand lijstje geeft aan wat in huishoudens thuis wordt gesproken en welke taal buitenshuis.

De KhoiKhoi en San waren de eerste tekenaars van Zuid-Afrika en dat is terug te vinden in de vele rotstekeningen in het hele land. De taal van de San en hun manier van leven worden bedreigd. Hun vaardigheden in jagen en spoorzoeken zijn nog steeds van belang; bijv. in de strijd tegen stropers.

De Bantu sprekende migranten die naar Zuid-Afrika zijn getrokken hebben ieder hun eigen cultuur en manier van leven. Dat is op plekken op het platteland nog terug te vinden in huizen, kleding, sieraden, aardewerk en kunstwerken.

In dit stuk worden tradities beschreven. In de praktijk leven de meeste mensen niet meer conform deze tradities.

De traditional Zulu-cultuur is bekend om zijn strijders met hun schilden, het kralenwerk, het manden vlechten en de ‘beehive’ hutten die je nog ziet in de heuvels van Natal. Traditioneel hechten Zulu’s waarde aan hun voorouders en geloven in de kracht van de geesten van die voorouders. Er wordt aan magie gedaan en bij ziekte en ongeluk spelen kwade geesten een rol. Een geestelijke/tovenaar kan met de geesten communiceren om zo te helpen het probleem op te lossen.

De Xhosa-cultuur is bekend vanwege de complexe kledingcode die aangeeft wat iemands sociale status is. Hoe senior is iemand, getrouwd, pas getrouwd, al moeder? Dat is zichtbaar aan de kleding. Je kunt bijv. zien of iemand weduwe is. Hoe ingewikkelder een hoed is, des te meer senior is de drager. Xhosa vrouwen roken pijp en die kan mooi versierd zijn. Heel traditioneel is het insmeren van het gezicht en lichaam met rode klei (ukuqaba).

De Xhosa’s hebben een sterke traditie in het vertellen van verhalen over helden onder hun voorouders. Voorouderverering en initiatieceremonies voor jongens worden nog gedaan. Stokvechten wordt nog gedaan door herders. Vrouwen doen het het meeste werk op het land en in en om het huis. Bekende Xhosa leiders zijn Nelson Mandela and Desmond Tutu.

De Ndebele cultuur is beroemd vanwege het schilderen van hun huizen door de vrouwen in kleurrijke geometrische vormen. De vaardigheid wordt overgebracht van moeder op dochter. Hun kralen sieraden zijn zeer modieus gemaakt. Ndebele vrouwen dragen nekringen en traditionele dekens in felle kleuren.

De Sotho groepen (South Sotho, Pedi en Tswana) hebben een paar grote culturele verschillen in vergelijking tot de Nguni groepen (Zulu, Xhosa, Ndebele en Swazi). Dat uit zich speciaal in hoe hun dorpen zijn georganiseerd en de huwelijken. De Sotho bouwen meer dorpen dan verspreide nederzettingen. Bij de Nguni trouw je niet met familie terwijl de Sotho bruiden zoeken van familie, m.n. neven en nichten via de mannelijke lijn. De Nguni zijn onderverdeeld in clans terwijl totems en helden-namen afgeleid van dieren belangrijk zijn bij de Sotho.

Sotho dorpen zijn georganiseerd naar leeftijd. Bij die leeftijd horen bepaalde taken zoals strijden of vee hoeden. Als een groep verhuisd naar een andere leeftijd met andere taken, dan wordt dat gevierd. In het verleden duurden ceremonies om volwassen te worden maanden waarbij de jongens en meisje de bush in gingen (in de winter!).

De mensen uit Lesotho (baSuto) zijn herkenbaar aan hun kleurrijke dekens die ze dragen in plaats van een mantel of jas. De dekens kunnen alle mogelijke ontwerpen hebben. Traditionele volkskunst betreft kralenwerk, textiel, aardewerk, huis decoraties en weefwerk. Veel wordt gemaakt van gras. Tegenwoordig zijn deze spullen populair onder toeristen.

De Shangaan leven in Mpumalanga en Limpopo. De Shangaan zijn van oorsprong een afscheiding van de Zulu’s en hebben zich gemengd met de Tsonga’s uit Mozambique. Ze staan o.a. bekend om hun huizen met patronen in de daken van gras en .hun bijzondere wind en percussie instrumenten.

De Shangaan zijn ook vissers en hebben als een van de weinige etnische groepen ook vis op het dieet staan. Daarnaast eten ze ook wild en krokodil (in pindasuas). Het meest ongewone aan hun dieet zijn de mopani worms, oftewel rupsen. Heel belangrijk in de traditionele Shangaan cultuur, net als bij de andere Nguni groepen is de Sangoma, de genezer en spirituele gids. De sangoma’s medicijngordel is het symbool van de traditionele Shangaan cultuur.

De Soutpansbergen in Limpopo Province zijn het land van de Venda, de kleinste cultuur van Zuid-Afrika. De Venda cultuur is gebouwd rond een mythisch systeem waarbij water een grote rol speelt. Meren en rivieren zijn heilig en regen wordt gecontroleerd door de god Python. Een van de heiligste plekken is Lake Fundudzi waar jaarlijkse rituelen worden gehouden. Daar wordt de beroemde Domba Python dans uitgevoerd door jonge meiden als laatste onderdeel van de initiatie ceremonie. De Domba is ook belangrijk om goede regens te krijgen in het volgende seizoen.

De sangoma is belangrijk en heeft toegang tot de voorouders en kan zo om wijsheid vragen. Veel Venda gaan naar de sangoma als ze ziek zijn. Venda zijn goed in houtbewerking, aardewerk en het versieren van hun huizen. Hun geloof in de geestelijke wereld zie je daar in terug. Op het platteland betekent een grote veestapel rijkdom. De taken voor mannen zijn: vee hoeden, ploegen en huizen bouwen. Vrouwen doen de oogst en het huishouden. Polygamie is nog relatief normaal. Doordat het in de landbouw nog relatief goed gaat, verlaten minder mannen het gebied om elders te werken dan bij andere groepen. Daardoor is wat meer van het traditionele leven behouden gebleven.

De Europese kolonisten hebben hun cultuur meegenomen. Afrikaans is nog steeds een belangrijke taal en is terug te vinden in vele officiële documenten. Het recht is gebaseerd op Nederlands Romeins recht. De scholen zijn Brits ingericht wat terug te zien is in de verplichte schoolkleding. De oudere gebouwen zijn in de Cape Dutch stijl. Oude gebouwen die Afrikaans zijn, dus niet-Europees, die zijn er niet.

Tegenwoordig moet je 1 of meer pilaren in je huis hebben als je wat geld hebt om een nieuw huis te bouwen. Dat is iets dat opvalt als je door het land rijdt.

Religie

Grace Bible Church Pimville Soweto

84% van de Zuid-Afrikanen ziet zichzelf als christelijk als het gaat om religie. 2% is moslim, 1% hindu, 5% traditioneel afrikaans en 6% valt in de categorie 'niets in het bijzonder'. Er zijn heel veel verschillende kerkgenootschappen en kerkdiensten worden goed en regelmatig bezocht.

Het is niet vreemd om op zondag groepen mensen in identieke kleding samen te zien die op weg gaan naar een dienst. Zo'n dienst wordt soms in de buitenlucht gehouden.