Welke dieren zie je in Zuid-Afrika?
Nergens ter wereld vind je zulke indrukwekkende dieren als in Zuid-Afrika. Van brullende leeuwen tot sierlijke giraffen en grandioze olifanten, Afrika heeft het allemaal. Wij hebben een lijst gemaakt van de meest voorkomende dieren, zodat jij alvast kunt gaan dromen van jouw ultieme safari-avontuur.
Deze wilde dieren kom je tegen op safari in Zuid-Afrika
Zuid-Afrika staat wereldwijd bekend om zijn wilde dieren en verscheidenheid aan klimaat- en vegetatiezones. Welke dieren je precies tegenkomt in Zuid-Afrika is mede afhankelijk van het gebied waar je naartoe reist. Hoewel niet elk natuurreservaat alle dieren herbergt die van oorsprong voorkomen in Zuid-Afrika, is het fascinerend om te zien hoe nieuwe reservaten worden opgezet. De inheemse dieren keren langzaamaan terug in hun natuurlijke habitat. Ook zijn er mooie plannen om verschillende reservaten met elkaar te verbinden.
We hebben hieronder een lijstje samengesteld van dieren die je kunt tegenkomen tijdens een safari. Uiteraard zijn er nog veel meer dieren te ontdekken in Zuid-Afrika! We beginnen met de dieren die je hoogstwaarschijnlijk zult spotten. Bij elk dier hebben we ook een paar leuke weetjes verzameld om je kennis te vergroten. Goed om te weten: alle foto's zijn gemaakt op onze reizen. Kortom, je kunt deze dieren echt zien op jouw reis.
Klik op een foto en ontmoet dit dier
Olifant - Elephant
Bij het spotten van dieren in Zuid-Afrika denken veel mensen meteen aan olifanten. En dat is niet zo gek, want olifanten behoren tot ‘The Big 5’, een lijst met de 5 machtigste dieren die je tijdens een safari kunt tegenkomen.
Olifanten zijn zeer sociale dieren en leven in kuddes. Een kudde bestaat uit vrouwen die familie van elkaar zijn en hun nakomelingen. De oudste vrouw, de matriarch, leidt de kudde. Jonge mannen verlaten de kudde als ze 12 tot 14 jaar oud zijn. Mannen leven alleen of in kleine groepen.
Olifanten zijn bepalend voor het landschap waarin ze leven. Dit komt door de grote hoeveelheid voedsel, tot zo’n 300 kg per dag, die ze eten. Daarvan poepen ze 155 kg weer uit. Daarnaast drinken ze zo’n 100 tot 160 liter water per dag. De schouderhoogte van een olifant is 2,5 m (koe) tot 3 m (stier) met een gewicht van 4000 kg (koe) tot 6500 kg (stier).
Olifanten maken veel geluiden. Zo kunnen ze trompetteren en maken ze diep rommelende geluiden. Ook maken ze infrasone geluiden die onhoorbaar zijn voor de mensen en tot 12 km ver kunnen dragen.
De slurf van een olifant bestaat uit 50.000 tot 100.000 spieren. Ze kunnen ermee ademen, water mee opzuigen of zichzelf een stofbad geven.
De enorme oren van een olifant (tot 2 bij 1,2 m) hebben een belangrijke functie bij de controle over de lichaamstemperatuur. Als het heet is wordt al het bloed van een olifant in 12 minuten door de oren gepompt. Door oren te bewegen en/of ze nat te maken wordt zo de olifant gekoeld. Aan de oren valt (mede) de stemming van een olifant af te leiden.
De slagtanden van deze machtige Zuid-Afrikaanse dieren zijn boventanden die levenslang blijven doorgroeien. Het zijn verdedigingswapens en gereedschap. Er is een slagtand gevonden van 3,55 m en 64,3 kg.
Neushoorn - Rhino
In Zuid-Afrika komen zowel de witte neushoorn als de zwarte neushoorn voor, maar de kans om een witte neushoorn te spotten is veel groter.
Een volwassen witte neushoorn weegt zo’n 1600 kg (koe) tot 2400 kg (stier). Ze eten het liefst jong en kort gras. Bij voorkeur drinken ze elke dag en ze kunnen tot 4 dagen zonder water. Ze gebruiken ongeveer de helft van een dag, zo'n 12 uur, om te eten en zijn zowel overdag als ’s nachts actief.
De hoorns van deze bijzondere dieren bestaan uit keratine, hetzelfde materiaal als onze vingernagels, en groeien jaarlijks gemiddeld 2 tot 6 centimeter. Er is zelfs een hoorn gemeten van 1,58 meter! De hoorns zijn voornamelijk bedoeld voor verdediging en bescherming.
Neushoorns hebben slecht zicht, maar kunnen daarentegen goed horen en ruiken. Als ze rennen, kunnen ze snelheden tot wel 40 km/uur halen. Bij gevaar rent een kalf altijd voor de moeder uit.
Neushoorns genieten vaak van een modderbad, omdat het helpt tegen insectenbeten en dient als zonnebrand. Wanneer de modder opdroogt, vormt zich een beschermende laag die de neushoorn afschraapt tegen een boom of rots.
Vrouwelijke neushoorns leven meestal in kleine groepen met andere vrouwtjes en kalveren, terwijl mannelijke neushoorns alleen leven. Deze Zuid-Afrikaanse dieren zijn territoriaal ingesteld.
Witte neushoorns zijn grazers en hebben brede lippen, terwijl zwarte neushoorns meer de voorkeur geven aan het eten van bladeren en daarom hoekigere lippen hebben. Witte neushoorns zijn groter dan zwarte neushoorns en hebben een zwaardere kop die lager op hun schouders zit. Bovendien hebben witte neushoorns een prominente 'bult' op hun schouders, die zwarte neushoorns niet hebben.
De naam ‘white rhino’ is eigenlijk een spraakverwarring en komt van het Afrikaanse ‘wijd’, van wijdlip renoster.
Buffel - Buffalo
Buffels zijn sociale dieren en leven vaak in grote kuddes van enkele honderden individuen. Oudere stieren die niet meer zo sterk zijn, worden uit de kudde gezet. Deze stieren leven dan alleen of in kleine groepjes, die ook wel bekendstaan als 'dagha boys'. Als twee stieren echt gaan vechten, botsen ze frontaal tegen elkaar met een kracht die vergelijkbaar is met een auto die 50 km/u tegen een muur rijdt.
Buffels wegen gemiddeld zo’n 800 kg en zijn echte herbivoren. Deze dieren hebben een voorkeur voor lang gras en laten het korte gras en de jonge spruiten over aan zebra's en wildebeesten. Om al dat gras te verwerken, moeten ze dagelijks tot wel 35 liter water drinken
Als buffels worden aangevallen, rennen ze niet meteen weg. Ze vormen een groep met de moeders en kalveren in het midden, en de stieren aan de buitenkant. Dit is meestal een effectieve manier om zichzelf te beschermen. Als ze toch moeten rennen halen ze een snelheid van 60 km/uur.
Een pasgeboren kalfje kan binnen 10 minuten staan en loopt na een paar weken volledig met de kudde mee in Zuid-Afrika.
Leeuw - Lion
Leeuwen zijn de enige katten die in een sociaal verband leven. Een troep bestaat voornamelijk uit vrouwtjes die allemaal familie van elkaar zijn, samen met hun welpen en één of enkele mannetjes. Een troep leeuwen in Zuid-Afrika kunnen uit ongeveer 20 dieren bestaan. De mannetjes blijven een aantal jaren bij de troep, totdat sterke mannetjes de troep overnemen. Als een nieuwe mannetjesleeuw de troep overneemt, zal hij alle welpen die jonger zijn dan één jaar doden.
Leeuwen zijn voornamelijk nachtdieren en rusten ongeveer 20 uur per dag. Het grootste deel van hun activiteiten vindt plaats in de nachten. Ze kunnen brullen, wat voornamelijk 's nachts gebeurt, en het geluid kan gehoord worden tot op 7 km afstand.
Leeuwen jagen gezamenlijk in een troep, waarbij de vrouwtjes het meeste werk verrichten. Tijdens de jacht kunnen leeuwen 100 meter rennen in slechts 6 seconden. Bij het eten krijgen de mannetjes als eerste hun deel.
De welpen worden onderontwikkeld geboren om de moeders niet te lang met een dikke buik rond te laten lopen. De moeder houdt haar jongen zo’n 6 weken verborgen voordat ze zich bij de rest van de troep in Zuid-Afrika voegen.
Luipaard - Leopard
Net als de olifant, de neushoorn, de buffel en de leeuw, behoort het luipaard tot The Big 5 van Zuid-Afrika. Een luipaard leeft solitair, m.u.v. een moeder met haar jonge welpen. Vanaf ongeveer 18 maanden moeten jonge luipaarden op eigen benen gaan staan.
Een luipaard beheert een territorium van 5 km² tot wel 100 km². In een territorium leeft 1 mannetje of 1 vrouwtje. De territoria van mannetjes zijn groter dan die van vrouwtjes.
Luipaarden zijn in staat om prooien van hun eigen gewicht mee te slepen en nemen hun gedode prooi vaak mee een boom in om deze te beschermen tegen andere roofdieren, zoals leeuwen of hyena's.
Luipaarden zijn meesters in het benaderen van hun prooi, soms tot op 5 meter afstand. Als een moeder luipaard met welpen jaagt, zal ze de welpen verstoppen. Vanaf de leeftijd van 9 maanden mogen de welpen mee op jacht.
De vacht van een luipaard heeft een karakteristiek stippenpatroon dat meestal gevormd wordt door rozetten. Elk luipaard heeft een uniek patroon. In tegenstelling tot luipaarden, hebben cheeta's stippen maar geen rozetten.
Impala - Impala
De impala is de meest voorkomende antilope in het laagveld. Het zijn browsers en grazers en ze leven binnen 5 km van een waterbron. Alleen mannetjes hebben hoorns, en de schouderhoogte is 0,9 m.
Deze dieren zijn gesteld op hun hygiëne en hun vacht. Ze spenderen veel tijd aan het verzorgen van hun vacht, en hebben een aangepast gebit om vuil en parasieten te verwijderen. Twee impala’s verzorgen elkaar door dit bij elkaar te doen, op de plekken die voor hen zelf onbereikbaar zijn. Ook laten ze oxpeckers toe om parasieten te verwijderen.
Impala’s leven in Zuid-Afrika in grote kuddes van vrouwtjes en jongen. Mannetjes zijn alleen bij de kudde in de bronsttijd, daarbuiten leven ze apart in kleine groepen. Meestal leven kuddes impala’s samen met groepen bavianen en/of warthogs. Zo blijven ze beter op hun hoede voor roofdieren.
Impala’s zijn zeer atletisch, ze kunnen tot 3m hoog en 12m verspringen. Op hun achterste hebben ze 3 zwarte strepen die dienen als ‘volg-mij’ teken als ze op de vlucht zijn.
De tekening van een impala - donker op de rug, wat lichter op de flank en bleek op de buik – is voor de camouflage. Het heet tegen-schaduw. Roofdieren zien door de lichtval een impala eerder 2-dimensionaal i.p.v. 3-dimensionaal.
Alle lammetjes worden in 3 weken tijd geboren, in de periode van eind-november tot begin-december. Safety in numbers.
Kudu - Kudu
De kudu is de op één na grootste antilope van Zuid-Afrika met een schouderhoogte van 1,4 m en een gewicht van 250 kg. Net als de Impala is het een echte browser.
De mannen hebben de meest opvallende hoorns van alle antilopen met een lengte tot 1,7 m. Vrouwen hebben geen hoorns. Daarnaast hebben deze dieren erg kleine hoeven voor hun lichaamsgrootte.
Mannetjes vechten zelden met elkaar; in plaats daarvan paraderen ze samen, en het meest indrukwekkende mannetje krijgt het recht om te paren.
De kalveren hebben een lig-periode nadat ze zijn geboren. Ze worden verstopt in het lange gras tot ze 1 tot 3 maanden oud zijn en ze zich bij de kudde kunnen voegen. In deze periode hebben de kalveren nog geen lichaamsgeur.
Bij gevaar vluchten kudu’s de dichte bossages in. Hun vacht met strepen en de tekeningen op hun kop zorgen daar voor de beste camouflage.
Waterbok - Waterbuck
Waterbokken zijn herkenbaar aan de grote witte ring op hun achterste. Deze ring fungeert als volg-mij teken bij gevaar.
Deze prachtige dieren zijn gewoonlijk binnen 2 km van het water te vinden.
Ze hebben klieren in hun huid die een geur afscheiden die tot op 500 m afstand te ruiken is.
De kalveren kennen een lig-periode van 2 tot 4 weken na de geboorte waarbij ze zich verstoppen in het hoge gras. De kalveren verplaatsen zichzelf bij gevaar, wat uniek is in de wereld van de antilopen.
Waterbokmannen vechten veel vaker dan gemiddeld in vergelijking met andere antilopen, soms zelfs tot de dood erop volgt. De mannen hebben een harem van vrouwen in hun Zuid-Afrikaanse territorium.
Giraf - Giraf
De kans is groot dat jij tijdens jouw safari-avontuur kuddes giraffen zult tegenkomen.
Mannelijke giraffen kunnen een hoogte bereiken van maximaal 6 meter en een gewicht van 1400 kg, terwijl vrouwtjes iets kleiner zijn met een hoogte van ongeveer 5 meter en een gewicht van 950 kg.
Vrouwen en mannen eten in verschillende zones op verschillende hoogtes, waardoor er geen competitie is voor voedsel.
Alle giraffen hebben hoorns, waarbij die van de vrouwen pluiziger zijn en die van de mannen juist kaal aan de bovenkant.
De lippen van giraffes zijn zo gevormd dat ze blaadjes van een tak vol doorns af kunnen halen. De wimpers zijn extra lang om ze te beschermen bij het eten. Met hun lange, rubberachtige tong zijn giraffen in staat om in één keer een hele tak van de blaadjes te ontdoen.
Mannetjes hebben meestal een donkerdere vacht dan vrouwtjes, en naarmate ze ouder worden, worden de donkere vlekken op hun vacht nog donkerder.
Giraffen drinken eens per 2 à 3 dagen. Om te kunnen drinken is er een ingenieus systeem van kleppen en haarvaten dat voorkomt dat bij het buigen er teveel bloed naar de hersenen stroomt.
Een pasgeboren giraffe weegt 100 kg en kan binnen 15 minuten staan.
Als giraffen lopen, dan bewegen ze de beide poten aan 1 kant tegelijkertijd en daarna de 2 aan de andere kant.
Blauwe Gnoe - Blue Wildebeest
De mannetjes en vrouwtjes van de Blauwe gnoe zijn lastig te onderscheiden, aangezien ze allebei hoorns hebben. De hoorns van de mannen zijn breder en steken verder uit naar de zijkant, voorbij de oren. Vrouwen zijn meestal bruiner van kleur.
Blue wildebeests (blauwe gnoes) zijn traditioneel migrerend. Ze zijn voortdurend op zoek naar goede weidegronden en voldoende water. Als er voldoende voedsel en water is, kunnen ze langer op dezelfde plek blijven in een territorium.
De lichaamsbouw van deze dieren in Zuid-Afrika is gemaakt om lang te kunnen galopperen over grote afstanden, dankzij hun hoge schouders en lange voorpoten.
Een kalf kan binnen enkele minuten na de geboorte staan, rennen binnen 5 minuten en na 1 dag al met de kudde meegaan.
Wildebeesten moeten elke dag drinken en zijn dus altijd in de buurt van water te vinden. Het zijn grazers en ze eten op de koelere momenten van de dag. Ze prefereren gras van max 15 cm lang.
Gevlekte hyena - Spotted Hyena
De spotted (gevlekte) hyena wordt gezien als de meest succesvolle carnivoor van Zuid-Afrika. Ze zijn zowel aaseters als jagers. Ze zijn het enige zoogdier dat botten kan eten.
De hyena’s vormen een eigen familie, ze staan dichter bij de katten dan bij de honden.
Hyena’s leven in clans en vrouwen zijn de baas. De vrouwelijke geslachtsdelen van deze diersoort zien eruit als de penis van het mannetje, wat opvallend is. Wanneer vrouwen van dezelfde clan elkaar ontmoeten, onderzoeken ze elkaars geslachtsdelen. Bovendien hebben deze vrouwtjes opvallend hoge niveaus van testosteron.
Hyena's kennen 14 verschillende geluiden, waarvan de bekendste de 'whoep' is waarmee ze naar elkaar roepen en die vooral 's nachts goed te horen is.
De schedel van een hyena is massief. Ze hebben een extreem sterk gebit en enorme losse kaken, waarmee ze ongeveer alles door kunnen bijten.
Een clan heeft een hol waar de jongen in wonen tot ze 14 à 18 maanden oud zijn. De volwassenen komen eigenlijk niet in het hol. Vrouwen gaan bij de ingang liggen om de jongen te zogen.
Hyena’s zijn de succesvolste jagers van Zuid-Afrika dankzij hun uithoudingsvermogen. Ze kunnen 2 km lang met 60 km/uur achter hun prooi aangaan. Daarnaast kunnen ze wel 30 km achter kuddes aanlopen, waarbij ze de zwakke en/of zieke dieren pakken. Ze sluipen niet, maar vallen een kudde aan, waarna blijkt welke prooi het zwakst is.
Nijlpaard - Hippo
Hippo’s (nijlpaarden) wegen tot 3000 kg (mannen) of tot 1400 kg (vrouwen). Hippo’s sparen energie door veel in het water te zijn. Ze eten ongeveer 1,5% van hun lichaamsgewicht aan gras per dag, Dat is weinig, bij grote zoogdieren is dat meestal 5% van het lichaamsgewicht.
De huid van een hippo is erg gevoelig voor uitdroging, tot 7 keer meer dan bij andere zoogdieren. Tijdens de hete uren zijn ze in het water te vinden om oververhitting tegen te gaan. Als ze dreigen uit te drogen, scheiden ze een rode vloeistof af die als zonbeschermer dient. Bij gebrek aan water ontstaan er gevechten om de plekken in de modder.
Hippo’s zwemmen meestal niet, ze lopen in het water. Ze kunnen 5 a 6 minuten onder water blijven, bij de jongen is dat veel korter.
Als hippo’s op het land zijn en er dreigt gevaar, dan rennen ze over vaste paden naar het water toe en lopen alles omver wat ze tegenkomen. Zorg dus dat je nooit in Zuid-Afrika tussen een hippo en het water terechtkomt!
Deze dieren komen ’s nachts aan land om te eten. Ze gaan meestal niet ver, tot ongeveer 1 a 2 km.
Hippo’s hebben enorme koppen en 2 grote slagtanden die tot 50 cm lang kunnen worden. Een volwassen man kan een krokodil van 3 m doormidden bijten.
Wrattenzwijn - Warthog
Warthogs (wrattenzwijnen) hebben weinig haar. Ze hebben wel een vorm van manen op hun rug, die rechtop gaan staan bij stress, waarschijnlijk om groter te lijken.
De benaming van deze dieren in Zuid-Afrika komt van de warts (wratten), vrouwen hebben 1 paar warts, de mannen 2 paar.
Als ze vluchten dan gaan hun staarten rechtop staan. Dit is het volg-mij-teken van de warthog.
Warthogs zijn alleen overdag actief. Ze verblijven ’s nachts in holen, vaak een door een aardvark verlaten hol.
De jongen zijn relatief zwak en kunnen slecht tegen kou en vocht. Soms slapen ze op hun moeders rug om warm te blijven.
De slagtanden, die tot 60 cm lang kunnen worden, zijn formidabele wapens. Warthogs stappen meestal achteruit hun hol in om zich klaar te maken voor een eventuele aanval.
Warthogs gebruiken hun snuit als een soort graafmachine om wortels en bollen te vinden. Een typische houding voor een warthog is knielend op hun ‘ellebogen’, zoekend naar voedsel.
Beerbaviaan - Chacma Baboon
Een opmerkelijk feit aan baboons (bavianen) is dat ze kleuren kunnen zien. Zo kunnen ze aan de kleur van het fruit zien of het rijp is. Ook kunnen de mannetjes aan de kleur van de kont van vrouwen zien of ze klaar zijn om te paren.
Vrouwen hebben vaak sex met verschillende mannen, behalve als ze echt tochtig zijn, dan paren ze alleen met een dominante man.
De wetenschappelijke naam van baboons betekent hondenkop.
Baboons slapen ’s nachts hoog boven de grond, meestal in bomen. Ze hebben favoriete slaap plekken waar ze vaak naar terug keren, en als het moet vechten ze erom met andere troepen.
Baboons leven in troepen en hebben dagelijkse vaste rituelen, zoals elkaar verzorgen en spelen. Een aantal dominante mannen verdedigt en beschermt de troep. Relaties worden gebouwd door de ander te verzorgen. Vrouwen die een dominante man regelmatig verzorgen, hebben daar voordeel van als ze een dispuut hebben met een andere vrouw.
Baboons zijn veel op de grond te vinden, wat bijzonder is voor apen, en zo hebben ze zitkussens ontwikkeld op hun achterste.
Baboons zijn vaardig met hun handen. Ze kunnen er fruit mee pellen of gaten graven in harde grond.
Deze dieren in Zuid-Afrika zijn omnivoren. Meestal eten ze plantaardig voedsel, maar ze jagen ook op kleine zoogdieren of op vogels.
Burchell zebra - Burchell's Zebra
In Zuid-Afrika komen twee soorten zebra's voor: de algemeen voorkomende Burchell zebra en de zeldzame Bergzebra, die alleen in een beperkt gebied in de Kaap leeft. De rest van de tekst gaat over de Burchell zebra.
Elke zebra heeft zijn/haar eigen unieke strepenpatroon. De burchell zebra heeft schaduwstrepen. De strepen van deze dieren in Zuid-Afrika dienen waarschijnlijk niet als camouflage. Een theorie stelt dat wanneer een kudde op hol slaat, een individuele zebra door roofdieren niet of moeilijk te onderscheiden is, waardoor het veiliger is.
Zebra’s zijn grazers en zijn niet selectief qua voedsel. Ze zijn wel kieskeurig wat water betreft, dat moet schoon zijn.
Zebra’s hebben moeite om het voedsel goed te verteren. Daar ontstaat veel gas, waardoor hun buiken altijd dik zijn en ze er ‘gezond’ uit zien. Of een zebra echt gezond is, kun je zien aan de manen in hun nek. Als deze rechtop staan, is het goed.
Zebra’s kennen harems waarbij een hengst zijn harem fanatiek verdedigt, vaak met zware gevechten. Als het een hengst lukt om een merrie te bevruchten, hoort ze voortaan bij zijn harem.
Zebra’s slapen veel, overdag doen ze dat staand en ’s nachts liggen ze ongeveer 7 uur. Daarnaast houden deze dieren van een stofbad.
Zadeljakhals - Blackbacked Jackal
Black-backed jackals leven in familiegroepen. De jongen blijven 2 jaar bij de groep om bij allerlei taken te assisteren, zoals het oppassen op de pups en het bewaken van het hol. Jackals zijn monogaam en vormen een paar voor het leven.
Jackals zijn omnivoren en passen hun dieet aan naar de omstandigheden. Ze eten veel knaagdieren, insecten en fruit. Ook houden ze de populaties van o.a. dassies onder controle. Het zijn brutale aaseters.
Het gehoor van deze dieren is erg goed. Ze kunnen op kilometers afstand horen dat een prooi gevangen is. Jackals ‘huilen’ luid om zo naar elkaar te roepen.
Jackals zijn kleine roofdieren met een schouderhoogte van 40 cm. Ze poepen op hoger gelegen plekken, zoals rotsen of boven op de poep van andere dieren, waardoor het lijkt alsof ze groter zijn.
Vervet - Vervet monkey
Vervets leven in troepen van ongeveer 20 individuen met een strikte hiërarchie, zowel binnen de mannelijke als de vrouwelijke groepsleden. Alle mannetjes hebben een hogere rang dan de vrouwtjes.
Een meer dominante vervet kan een lagere in rang aanvallen, die daarop reageert door zelf een lagere in rang aan te vallen, etc. De laagste in rang is herkenbaar door veel bijtafdrukken in zijn/haar staart.
De meest dominante mannen doen dienst als uitkijk of wacht, bijvoorbeeld hoog in een boom. Vaak slaan ze alarm en de troep kijkt naar hen om te bepalen welk gevaar dreigt, voordat ze overgaan tot actie. Als de uitkijk plotseling verdwijnt, is het belangrijk om snel dekking te zoeken, omdat er mogelijk een roofdier in de buurt is die hen nog niet heeft ontdekt.
Volwassen mannen hebben een blauw scrotum dat ze graag aan de anderen laten zien. Doordat vervets kleuren kunnen zien valt het blauw zeker op. In het Afrikaans heten ze blouaap.
Deze dieren in Zuid-Afrika gebruiken hun lange staart als een extra ledemaat om hun balans te bewaren tijdens het springen of rennen over takken en door de lucht.
Vrouwen blijven hun hele leven bij dezelfde troep. Mannen verlaten de troep bij de puberteit om zo meer kans te maken op een hogere rang in een andere troep.
Vervets hebben een opvallende kop met een zwart gezicht dat contrasteert met hun grijs-witte vacht, waardoor hun gezichtsuitdrukkingen extra benadrukt worden.
Neushoornvogel - Hornbill
In Kruger en andere parken in Limpopo en het noorden van Zuid-Afrika kom je zeker de karakteristieke hornbills tegen. De meest voorkomende soorten zijn de yellow-billed en red-billed hornbill. Deze dieren zijn opvallend vanwege hun grote snavels en hun komische gedrag.
Hornbills eten insecten, andere vogels, knaagdieren, hagedissen en bessen. Ze leven in monogame paren. Ze bouwen hun nest op een specifieke plaats, zo’n 4 meter boven de grond. Als de eieren zijn gelegd, wordt het nest dichtgemetseld met slechts een kleine opening. Het vrouwtje blijft in het nest. Het mannetje voert het vrouwtje en later de jongen. Halverwege de nestperiode komt het vrouwtje eruit en gaat zij helpen met het voeren. Uiteindelijk wordt het nest opengebroken en komt ook de jongen eruit. De jongen worden dan nog 3 weken gevoerd en moeten daarna hun eigen eten gaan zoeken.
Binnen de hornbills neemt de ground hornbill een bijzondere positie in. Deze is een stuk groter en één van de zeldzaamste dieren in Zuid-Afrika. Het is bijzonder als je ze kunt spotten.
Gemsbok - Gemsbok
Gemsbokken leven in drogere gebieden en hebben weinig water nodig. Ze hebben een groot uithoudingsvermogen en zijn in staat om grote afstanden af te leggen op zoek naar voedsel.
De mond, tanden en kaken zijn zo gevormd dat ze ruw woestijngras kunnen eten. Ook deze Zuid-Afrikaanse dieren zijn browsers, en halen hun voedsel uit de grond zoals bollen, knollen en wortels.
Gemsbokken trekken rond in kleine kuddes, waarbij de alfa-mannen een groot territorium hebben. De leiding van een kudde ligt meestal bij het hoogste vrouwtje in rang.
De hoorns van gemsbokken zijn dodelijke wapens voor roofdieren zoals leeuwen en hyena's. Gemsbokken moeten oppassen dat ze elkaar niet raken in een kudde, als ze gaan liggen houden ze daar rekening mee.
Gemsbokken kunnen hun lichaamstemperatuur op laten lopen tot een paar graden boven normaal. In hun kop hebben ze een systeem om bloed te koelen voordat het naar de hersenen stroomt.
Jachtluipaard - Cheetah
Cheeta’s (jachtluipaarden) zijn gespecialiseerd in snelheid. Het zijn de snelste dieren ter wereld, en kunnen een snelheid tot 112 km/uur bereiken. Deze snelheid houden ze echter maar een korte afstand vol.
De bouw van een cheeta is gericht op snelheid: lange poten, flexibele ruggengraat, grote longen en een lange staart die dient als roer.
Cheeta’s worden niet beschouwd als sociale katten, toch leven ze graag in familiegroepen. Denk daarbij aan een moeder met haar jongen of broers die een coalitie vormen.
Cheeta’s jagen overdag op kleinere prooien. Als een prooi gevangen is, dan moeten ze eerst uithijgen voordat ze kunnen eten. Ze zijn kansloos tegenover grote roofdieren en verliezen regelmatig hun gevangen prooi. Ze hebben grotere open gebieden nodig om te kunnen jagen.
Een cheeta is herkenbaar aan de 'tear marks' die vanuit de ogen langs de neus naar de mond lopen.
De jonkies van deze dieren in Zuid-Afrika blijven lang bij hun moeder, tot ze 18 maanden oud zijn. Daarna kan het nog lang duren voordat ze hun eigen territorium hebben gevestigd.
Springbok - Springbok
De Springbok is het nationale dier van Zuid-Afrika en het is de enige gazelle in zuidelijk Afrika. Zowel mannen als vrouwen hebben hoorns. Ze leven in de drogere gebieden.
Ze kennen geen vaste tijd voor de bronst. Er kunnen 2 keer per jaar lammetjes worden geboren afhankelijk van het beschikbare voedsel. Drie weken na hun geboorte kunnen lammetjes met de kudde meelopen.
Springbokken leven in gemixte kuddes, met uitzondering van mannen die hun eigen territorium hebben gevormd.
Springbokken staan bekend om hun 'pronking'. Ze springen dan snel op en neer alsof ze op een trampoline springen, en halen hoogtes tot 3 meter. Ze doen dit o.a. als roofdieren in de buurt zijn om de aandacht af te leiden.
Ze kunnen hun witte haren langs de ruggengraat rechtop laten staan om meer zonlicht te reflecteren als het heet is.
Nijlkrokodil - Crocodile
In de wereld van de krokodil wordt dominantie eenvoudig vastgelegd: hoe ouder, hoe groter, hoe dominanter. Ze paren in het water in juni/juli en 2 maanden later worden eieren gelegd en begraven (ong. 50). In december komen de eieren uit. De moeder let nog 2 weken op de jongen. Hoe warmer de grond waarin de eieren lagen, hoe meer mannetjes er zijn.
Als krokodillen uit de eieren komen, dan zijn ze 30 cm groot. In de eerste paar jaren groeien ze 30 cm per jaar. Een krokodil van 2 a 3 meter is 12 tot 15 jaar oud. Ze kunnen ongeveer 80 jaar oud worden met een lengte tot 6 meter.
Krokodillen kunnen 30 minuten onder water blijven. Meestal doen ze dat een paar minuten. Ze reguleren hun lichaamstemperatuur door op te warmen in de zon. Ze kunnen afkoelen door met hun bek open op een zandbank te gaan liggen.
Krokodillen in Zuid-Afrika eten voornamelijk vis, maar het zijn opportunisten en vangen ook dieren die water komen drinken.
Krokodillen kunnen niet kauwen. Ze slikken hun prooi in zijn geheel of in delen door. Bij een grote prooi draaien ze rond in het water om er een stuk af te scheuren. De tanden worden gedurende hun hele leven vervangen, zoals melktanden bij mensen.
Deze dieren zijn voornamelijk 's nachts actief.
Struisvogel - Struisvogel
Struisvogels zijn de grootste en zwaarste levende vogels. Ze kunnen een lengte van 2,5 meter bereiken, een gewicht van 150 kilogram en wel 40 jaar oud worden.
Ze kunnen niet vliegen en rennen met een snelheid tot 70 km/uur.
De dominante vrouw van een groep legt haar 8 tot 10 eieren op een vlak en hol stuk grond. De andere vrouwen leggen hun eieren daaromheen tot een totaal van ongeveer 40. Ze worden niet allemaal uitgebroed omdat het niet past, een struisvogel op het nest dekt ongeveer 20 eieren af. Door deze methode maken de eieren van de dominante vrouw de meeste kans uit te komen.
Overdag zit een vrouw op het nest. Door haar bruine en gevlekte veren kan ze zich camoufleren. 's Nachts zit een man met zijn zwarte veren op het nest.
Struisvogels in Zuid-Afrika eten stenen die in hun maag als maalstenen worden gebruikt om voedsel te verwerken.
Nyala - Nyala
Nyala’s zijn de antilopesoort waarbij het verschil tussen mannen en vrouwen het grootst is, zowel in grootte als in kleur. Beide hebben strepen in hun vacht die dienen om de roofdieren af te leiden.
Als ze worden geboren, zie je qua uiterlijk geen verschil tussen de jongen. Pas als ze 14 maanden oud zijn gaan de jonge mannetjes van kleur veranderen.
Volwassen mannen leven alleen, vrouwen en hun nageslacht leven in groepen.
Twee volwassen mannelijke nyala’s bepalen hun dominantie door zich te presenteren in een wedstrijd. Hun manen gaan omhoog staan om indrukwekkender te lijken. Als geen van beiden zich gewonnen geeft, kan het tot een gevecht komen.
Een pasgeboren jong blijft 2 tot 3 weken liggen tussen de struiken, waar de moeder langskomt om te voeden. Doordat ze nog nauwelijks geur bij zich hebben vallen ze niet op.
Nyala’s maken een laag blaffend geluid bij gevaar. Deze dieren leven in een Zuid-Afrikaans gebied met veel lage begroeiing. De lage frequentie van hun alarmroep reikt verder bij veel begroeiing.
Steenbok - Steenbok
De steenbok is een kleine antilope, van slechts 11 kilo en 52 cm schouderhoogte.
Steenbokken leven solitair in een klein territorium, behalve wanneer een moeder met haar jong is of als een man een vrouwtje het hof maakt.
Ze hebben een gevarieerd dieet en graven vaak naar wortels en bollen. Ze zijn goed aangepast aan droge omstandigheden en hebben weinig water nodig.
Steenbokken zijn wit van onderen. Als ze wegrennen dan volgt een roofdier de 'witte' prooi. Wanneer een steenbok plotseling stopt, kan het zijn dat zijn achtervolger de weg en de prooi kwijt is.
Eland - Eland
De eland is de grootste antilope in zuidelijk Afrika, met een gewicht tot 840 kg en een schouderhoogte van 1m70.
Elanden zijn zeer atletisch, ze kunnen uit stand over een hek van 2 meter hoog springen.
Ze zijn nomadisch en zijn altijd op zoek naar de beste voedselbron, soms in grote groepen van honderden dieren.
Oudere mannen hebben een extreem dikke nek en een enorme 'onderkin'.
Als het erop aankomt, kunnen mannen in gevecht raken om een vrouw, waarbij 1 van de twee gewond raakt of zelfs dood gaat. Dit gebeurt alleen als de 2 mannen even groot en zwaar zijn. Als er wel een duidelijk verschil is, dan geeft de mindere toe en komt het niet tot een gevecht.
Elanden lopen heel snel als ze in hun normale pas lopen, dat is niet bij te houden door de mens.
Elanden maken zichzelf schoon en helpen elkaar bij het verwijderen van insecten e.d. Ze worden regelmatig bezocht door koereigers of andere vogels om mee te helpen met het verwijderen van de ongewenste bezoekers.
Deze dieren in Zuid-Afrika hebben weinig te vrezen van roofdieren, alleen hun jongen zijn een mogelijke prooi voor hyena's, leeuwen en luipaarden.
Gewone duiker - Common duiker
Duikers zijn kleine antilopen en ontlenen hun naam aan hun gedrag. Zodra gevaar loert duiken ze weg tussen de struiken. Ze kunnen lang stil blijven zitten of liggen. De gewone duiker is 50 cm hoog. Ze komen in heel Zuid-Afrika voor.
Ze leven solitair behalve in de paringstijd.
Het zijn browsers en eten bladeren , takjes, vruchten , bloemen, zaden en bollen. Wat bijzonder is voor antilopen is dat ze ook kleine reptielen, vogeltjes, rupsen en muizen op het menu hebben staan.
Hun belangrijkste vijanden zijn luipaarden en roofvogels.
De jongen zijn snel zelfstandig, groeien snel en zijn na 6 a 7 maanden op volwassen grootte.
Bosbok - Bushbuck
Bosbokken leven in de buurt van water en zijn goede zwemmers. Het zijn de kleinste antilopen van de groep met gedraaide hoorns. Alleen de mannetjes hebben horens. De mannetjes zijn goede verdedigers.
Ze maken een bijzonder laag resonerend alarmgeluid. Bij gevaar is de eerste reactie om te bevriezen om zo op te gaan in de omgeving en niet opgemerkt te worden.
Over het algemeen eten ze ‘s nachts of in de vroege morgen.
De lammeren blijven 4 maanden verborgen.
Bosbokken zijn niet territoriaal en leven alleen of in een klein groepje van mannetjes of vrouwtjes.
Wilde hond - Wild dog
Wilde honden zijn ernstig bedreigd door ziektes en verlies van leefgebied. In Zuid-Afrika leven ze in Kruger en Hluhluwe-Imfelozi.
Ze leven in roedels tot ongeveer 30 dieren. Een alfa-paar leidt de roedel en zij zijn de enigen die kleintjes krijgen. De andere dieren assisteren bij het opvoeden en grootbrengen van de kleintjes.
Als de roedel op jacht gaat hebben alle dieren een functie zoals oppassen op het hol of meedoen aan de jacht. Wilde honden jagen een prooi op met de hele roedel totdat de prooi uitgeput raakt. Ze kunnen een snelheid van 50 tot 60 km per uur kilometers lang volhouden. De prooi wordt snel gedood en snel opgegeten. Als de groep terug bij het hol komt wordt voedsel uitgebraakt voor de kleintjes en de andere achterblijvers.
De roedel kent rituelen. Bij de begroeting tonen alle dieren onderdanigheid aan het alfa-paar.
Als een roedel te groot wordt scheiden groepen van dezelfde sexe zich af met als doel een groep te vinden van de tegenstelde sexe die zich heeft afgescheiden van een andere roedel.
Een groot gevaar voor wilde honden zijn leeuwen. Die kunnen zowel volwassenen als pups doden.
Klipspringer - Klipspringer
Zoals hun naam aangeeft leven klipspringers tussen en op rotsen. Ze hebben speciale hoeven waardoor ze zich uitstekend kunnen bewegen op rotsachtig terrein. Ze hebben een vacht die ze goed beschermd tegen lage temperaturen in bergstreken. Het zijn kleine antilopen ( 50 - 60 cm) en hebben een goudkleurige vacht.
Ze leven in paren die altijd bij elkaar blijven. Ze verdedigen hun territorium gezamenlijk.
Ze hebben veel natuurlijke vijanden. Op hun eigen terrein zijn ze meestal sneller dan die vijanden.
Het zijn browsers en ze kunnen op hun achterpoten staan om bij moeilijk bereikbare vruchten of bloemen te komen. Ze kauwen op grond en botten om aan mineralen te komen.
Parelhoen - Guineafowl
In Zuid-Afrika leven 2 soorten parelhoenders, de crested guineafowl en de helmeted guineafowl. De laatste soort komt verreweg het meest voor. Ze leven in grote groepen tot zo’n 40 vogels. Je komt ze veel tegen. In de paringstijd scheiden de paren zich af en bouwen hun eigen nest.
Ze leven meestal op de grond. Hun dieet bestaat o.a. uit bollen, zaden, rietsteeltjes en ongewervelde diertjes. Als er veel voedsel te vinden is kan een zwerm uitgroeien tot honderden vogels.
De kuikens zijn snel zelfstandig. Als ze 2 weken oud zijn kunnen ze voor het eerst meevliegen met de zwerm.
De crested guineafowl is donkerder van kleur en heeft een kroontje van veren op de kop.
Hartenbeest - Red hartebeest
Het hartenbeest is roodkleurige antilope. Een kudde bestaat uit een dominante man met een aantal vrouwen, wat mannen die lager in rang staan en kleintjes. Ze leven in een territorium.
De dominante mannen strijden in zware gevechten om de territoria.
Ze zijn zowel grazer als browser. Ze drinken water als het beschikbaar is. In droge gebieden kunnen ze vocht halen uit knollen en vruchten.
Kalfjes worden in afzondering geboren en de moeders beschermen ze 2 weken lang o.a. door de urine en poep van de kleintjes op op te eten. Zo blijven de kleintjes geurvrij.
Als ze roofdieren zien, dan laten ze dat weten door in galop hun fitheid te tonen.
Kaapse klipdas - Dassie
Een dassie is een kleine wat gedrongen planteneter die leeft op en tussen rotsen.
Het zijn typische dagdieren. Alleen overdag komen ze naar buiten om te eten of zich op te warmen in de zon. Ze gedragen zich als een rots en kunne heel lang stil zitten. Hun belangrijkste vijand is Verreaux’s adelaar. Om die op tijd te kunnen zien hebben dassies speciale ogen waarm ze tegen de zon in kunnen kijken. Ze zijn zelden ver van hun holen te vinden, behalve als er dichtbij weinig voedsel te vinden is.
Ze leven in groepen tot zo’n 20 dieren die bestaat uit 1 dominante man, zoveel vrouwen als de omstandigheden toe laten en onvolwassenen. Bij het bewaken van het territorium kan het er flink aan toe gaan.
Als het erg koud is kruipen de leden van de groep bij en op elkaar tot wel 4 lage. Zo houden ze elkaar warm. De jongsten liggen bovenop.
Dassies hebben bijzondere voeten zonder hoeven. In die zin lijken ze op olifanten. Ze zijn goede springers en klimmers. Ze bewegen zich uitstekend over steile en gladde oppervlakten.
Stokstaartje - Meerkat
Het stokstaartje is een vleeseter uit de familie van mangoesten. Ze leven in troepen tot zo’n 30 dieren. Ze staan bekend om hun houding waarbij ze rechtop staan steunend op hun staart. Ze zijn tot 50 cm lang inclusief een staart van 22 cm.
Ze zijn zowel roofdier als prooi. Ze eten insecten, insecten, maden, gecko’s, schorpioen en miljoenpoten.
Meerdere leden van de troep staan op de uitkijk. Bij gevaar volgt direct een alarmsignaal. Ze hebben goede ogen en kunnen tot op 2 kilometer aanvallers detecteren.
Het zijn goede gravers. Die vaardigheid gebruiken ze voor het zoeken van voedsel. Als verblijf graven ze een ondergronds gangenstelsel met kamers. Soms delen ze dat met grondeekhoorns. Het zijn strikte dagdieren.
Babies worden in de zomer geboren. Dominante vrouwen worden moeder. Ondergeschikte vrouwen zijn oppas.
Afrikaanse wilde kat - African wild cat
De Afrikaanse wilde lijkt enigszins op de huiskat die zich duizenden jaren geleden heeft ontwikkeld vanuit Egypte.
De poten zijn langer en gestreept, de oren zijn roder en de wilde kat zit meer rechtop.
Behalve een moeder met jongen leeft een wilde kat solitair. Mannen hebben een territorium dat verschillende territoria van vrouwen overlapt. Ze zij meestal intolerant naar elkaar toe.
Hun zintuigen zijn erg goed ontwikkeld. Ze jagen op knaagdieren, vogels, hagedissen en ongewervelden. Ze zijn zelf prooi voor alle vleesetende zoogdieren die groter zijn dan zij zelf, roofvogels en pythons.
De jongen worden in de zomer geboren als er voldoende voedsel i en zijn na 5 maanden onafhankelijk.
Dwergmangoest - Dwarf mongoose
Dwergmangoesten zijn het kleinste vleesetende zoogdier. Ze zijn 40 cm lang inclusief een staart van 16 cm.
Ze leven in troepen van meestal rond de 12 dieren, soms tot wel 30. Ze zijn zeer atletisch, erg veerkrachtig en uitstekende jagers. Z eten van alles kleins: insecten, slakken, schorpioen, duizendpoten, eieren ne reptielen. Ze moeten zelf oppassen voor roofvogels, kleine roofdieren en slangen.
Ze kunnen goed klimmen en rennen. Ze zijn heel wendbaar en kunnen op hoge snelheid plotseling van richting veranderen.
Als ze op jacht zijn verspreiden ze zich. Ze maken dan voortdurend geluiden naar elkaar. Zo weten ze snel als er gevaar is.
Een troep leeft in een gebied van ongeveer 1 km². In dit gebied hebben ze meerdere schuilplaatsen.
Binnen een troep is een alfa-paar de baas dat levenslang bij elkaar blijft. De alfa-vrouw leidt de troep en de alfa-man verdedigt de troep. De andere leden doen oppastaken, ze verzorgen kleintjes, zieken en gewonden en ze bewaken de troep.
Alleen het alfa-paar krijgt kleintjes. De pasgeboren jongen worden regelmatig naar een andere schuilplaats verhuisd. Na zo’n 4 weken mogen de kleintjes mee op jacht. Een ouder lid van de troep gaat met ze mee om ze van alles te leren. Wat kan je wel eten en hoe kom je daaraan?