Safari in Zuid-Afrika
Dit ga je zien en meemaken op jouw safari
Safari komt oorspronkelijk van het Arabische woord 'safar' dat reizen betekent. In het Swahili werd het verbasterd tot het woord 'safari'. Aan het begin van de twintigste eeuw was een safari nog hoofdzakelijk een jachtexpeditie voorbehouden aan rijke Europeanen en Amerikanen. Ze trokken vooral naar het oosten van zuidelijk Afrika. Pas in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd de jacht beetje bij beetje vervangen door het observeren en fotograferen van dieren. Ook ontstonden er nieuwe vormen van een safari: de dragers werden vervangen door auto's, het kamperen werd geïntroduceerd en de eerste ballonsafari's vonden plaats.
Bij een safari in Zuid-Afrika ga je op pad in een 'game of nature reserve' of een 'national park'. Dat is in de meeste landen van Afrika het geval. Die reserves of parks zijn er in vele soorten en maten. Je kunt ze indelen naar grootte, naar status van bescherming, naar welke dieren er voorkomen en naar het al dan niet in privé-eigendom zijn.
Ga je zelf je reis regelen, dan deze alvast deze TIPS:
wees op tijd als je accommodatie in een park wilt regelen, dat is meestal ver van tevoren uitverkocht
hou rekening met de afstanden en tijden, het valt nooit mee, gelukkig niet, dat komt omdat je veel ziet
stel een goede combinatie samen van self-drive en game drives met een gids (je kunt bijv. een gids inhuren voor een dag)
ga je op self-drive; huur een goede auto
infomeer naar de kwaliteit van de wegen waar je zelf denkt te gaan rijden; hou daarmee rekening
neem een wandeling in een park of reserve op in je programma
kijk naar de optie van de Wild Card als je nationale parken gaat bezoeken en provinciale parken in Kwazulu Natal en Western Cape
Morning drive
Zodra het licht wordt ga je op pad. Over het algemeen wordt dit moment van de dag gezien als een tijdstip met een grotere kans om dieren te spotten.
Zit je in een private game reserve of ga je mee op een officiële rit, bijv. in Kruger, dan is het vertrek vroeg. Ga je zelf op pad, dan kun je weg als de gate open gaat. Een uitgebreid ontbijt doe je meestal na de rit.
Het koudste moment van de dag is bij zonsopkomst, hou daar rekening mee.
Deze uren zijn ideaal voor het maken van foto's i.v.m. het bijzondere licht. Veel dieren zijn nog bezig en actief.
Gebruik de uren op het midden van de dag om te rusten of slaap in te halen.
Leopard bij Letaba morning drive
Midday drive
Het midden van de dag is het tijdvak waarin veel dieren niet of minder actief zijn. Dat is mede afhankelijk van de tijd van het jaar, van hoe warm het is.
Als je dan op pad bent, rij langs de rivieren en waterplaatsen, er zijn altijd dieren die gaan drinken. In Kruger heb ik niet meegemaakt dat je niks ziet in dit tijdvak.
Marakele N.P. - Tlopi Dam - tussen 12 en 1
Afternoon drive
Als de temperatuur laat in de middag naar beneden gaat op een warme dag, dan komt de wildernis tot leven. Dieren gaan voor de laatste keer drinken, de grote katten worden weer wakker. Het is mooi licht voor foto's.
Zorg ervoor dat je op tijd in je kamp bent (of het park uit) als je zelf op pad gaat.
Bij een verblijf in een private game reserve zijn 1 of 2 game drives onderdeel van het arrangement.
Buffels in Manyeleti - Afternoon drive - September
Night drive
Als het donker is ga je op pad om dieren te zien die actief worden als de zon onder is gegaan. Denk aan o.a. de spring hare en de genet.
Een night drive kun je niet zelf doen, de gates zijn dan dicht.
Kgalagadi night drive - spotted eagle owl
Wandelsafari - walking trails
Op verschillende manieren kun je wandelen, o.a. in Kruger. Sanparks biedt meerdaagse wandelingen aan in Kruger en korte wandelingen van een halve dag. Andere bedrijven bieden ook meerdaagse wandelingen en korte wandelingen aan in Kruger of andere parken.
Je gaat op pad met 2 bewapende rangers. Meestal overnacht je in 1 kamp en maak je van daaruit de tochten. Er zijn ook opties om in meer dagen van plek A naar B te trekken waarbij je echt in het wild overnacht.
Een wandelsafari is niet een manier om veel groot wild te zien. De gidsen vertellen veel onderweg over sporen van dieren, over planten en bomen, over kleine dieren, etc.
Afhankelijk van waar en hoe is er een minimum leeftijd om mee te kunnen, meestal 16 jaar.
ochtendwandeling Pilanesberg
In kleinere reserves die geen groot wild hebben zoals olifanten en leeuwen is het vaak mogelijk om zelf te wandelen.
River (water) Safari
In een beperkt aantal reserves kun je een boottocht of kanotocht maken, denk o.a. aan iSimangaliso vanuit St. Lucia.
Bij Kosi Bay kun je een 3 lakes boottocht maken. Pongola game reserve biedt een river safari.
Pongola river safari - afternoon
Andere safari's
Mountain biken is een optie in sommige reserves, bijv. in iSimangaliso. Kruger heeft 2 kijkhutten waarin je kunt overnachten. Er zijn parken met 4x4 routes, o.a. Kruger, Kgalagadi en Addo Elephant. In kleinere reserves die geen groot wild hebben zoals olifanten en leeuwen is het vaak mogelijk om te wandelen en te fietsen. Die fiets moet je wel zelf meebrengen.
National Parks and nature reserves
In 2014 was van de landoppervlakte van Zuid-Afrika zo'n 100.000 km2 beschermd gebied. Dat is ruim 2 keer Nederland (41.000 km2). Doelstelling is om dat in 20 jaar tijd te verdubbelen. Behalve op het land zijn grote gebieden in de oceanen beschermd.
Overzicht national parks
Naast de nationale parken zijn er heel veel reservaten, zowel in beheer bij bijv. provincies als bij privé-organisaties.
Hoe kun je parken en reservaten indelen en herkennen?
grootte
wie de eigenaar/beheerder is
welke dieren er zijn
is het een big 5 reservaat?
of je zelf wel of niet zelf kan/mag rondrijden (al dan niet met een 4x4)
of vrij wandelen of fietsen mogelijk is
welke typen verblijf er zijn en voor welke prijs (lodges, aantal sterren, kamperen)
zijn er hekken tussen het reservaat en de buren?
Lees de blog over Kruger voor meer informatie over dit wereldberoemde gebied.
Op een aantal plaatsen wordt land dat voor landbouw werd gebruikt weer terug gegeven aan de natuur. Het is een grote klus om van zo’n gebied een compleet natuurgebied te maken met de originele flora en fauna.
Een paar voorbeelden: Samara Karoo Reserve bij Graaff-Reinet., Sanbona bij Montagu en Babanango in KZN.
Self-drive safari
Is het leuk om zelf te rijden met je eigen (gehuurde) auto? Jazeker, het is leuk en spannend.
Is het gevaarlijk? Helemaal zonder gevaar is het niet. Door je goed voor te bereiden en de regels aan te houden hoeft het niet gevaarlijk te zijn.
Wat zijn de regels?
Blijf altijd in je auto. Je mag niet uit de auto hangen of in het raam zitten of vanuit je open dak kijken. Deuren blijven altijd dicht.
Houd je aan de maximum snelheid
Je mag niet (nooit!) van de weg af
Je moet op tijd het park uit zijn, controleer de 'gate times'
Dieren voeren is verboden
Je mag niks meenemen
Laat geen rommel achter
Dieren hebben altijd voorrang
Is self-drive leuker of beter dan een safari in een "echt" safarivoertuig met gidsen?
Deze vraag is niet met een ja of nee te beantwoorden. Het is een kwestie van gevoel.
Vind je een begeleide safari echter?
Vind je het eng om zelf op pad te gaan?
Wil je een soort van garantie op de big 5? Dat laatste beloven de private reserves meestal.
Vind je het juist wel leuk om zelf te dieren te spotten?
Een goede gids is natuurlijk deskundig. Of je daardoor meer ziet, dat is wat anders.
Een gids kan je wel veel vertellen over wat je ziet, hoe een dier zich gedraagt en waarom.
Mijn advies is om te kijken of je het kunt combineren.
self drive in Pilanesberg
Olifanten op safari
De kans is heel groot dat je olifanten gaat zien op je safari.
road block in Addo Elephant national park
Hoe moet je handelen bij een ontmoeting met olifanten?:
Rem af / verlaag je snelheid zodra je olifanten ziet; rij niet snel naar ze toe. Bij een sighting, rij nooit harder dan een olifant kan wandelen (5 tot 8 km/uur)
Zet je voertuig zo neer, als dat kan, dat anderen de olifanten ook kunnen zien
Zorg voor een ontsnappingsroute, zodat je weg kan als het moet, het liefst naar voren
Als andere mensen / voertuigen zich misdragen, verlaat de sighting
Als de olifanten laten zien dat ze niet op hun gemak zijn, verlaat de sighting rustig
Olifanten hebben een klier bij hun slaap. Als daar bij een vrouwtje vocht uit loopt, dan kun je er vanuit gaan dat je te dichtbij bent; neem meer afstand
Zie je onrustig gedrag of voelen ze zich bedreigd, geef ze meer ruimte, als het weer rustig is kun je blijven staan, de motor uitzetten en genieten. Blijven ze onrustig, verlaat de sighting.
Praat rustig en zo stil mogelijk. Maak geen onverwachte bewegingen.
Als je olifanten tegenkomt, kijk goed om je heen (ook naar achteren) en blijf dat doen. Er kunnen overal olifanten zijn.
Komt een olifant binnen 20m van je voertuig, neem langzaam afstand
Een mannetje in musth kan gevaarlijk zijn, neem extra afstand, rij weg bij twijfel
Rij nooit langs een olifant die vlak voor je is, ga altijd achteruit
Wees altijd alert, het kan zijn dat vervelend gedrag van andere mensen voor jou het gedrag van de olifanten heeft beïnvloed
Rij altijd rustig weg van een sighting
Wat je NIET moet doen:
Rij nooit hard langs een kudde olifanten
Komt niet dichterbij dan 50 m van de dichtstbijzijnde olifant
Voorkom dat een olifant ingesloten raakt en geen ontsnappingsroute heeft
Rij niet tussen een kudde in die zich aan beide kanten van de weg bevindt; voorkom dat moeder en kalf gescheiden raken
Zet niet al rijdend de motor uit om zo het voertuig uit te laten rollen naar de kudde toe; laat ze weten waar je bent en dat je eraan komt
Probeer niet een olifant een kant op te sturen door dicht achter ze te rijden
Geef niet plotseling gas, dat geluid maakt olifanten onrustig
Blijf altijd op de weg; ga er niet vanaf om dichterbij te komen
Sla niet op de buitenkant van het voertuig of maak andere geluiden om welke reden dan ook (bijv. aandacht trekken voor een foto)
Blijf niet hardnekkig een kudde olifanten volgen; al helemaal niet bij een mannetje in musth
Zorg dat een olifant niet dichtbij je voertuig komt; gebeurt dat toch en je kunt niet weg komen, blijf stil, maak geen geluid en wacht tot de olifant weg is gelopen
Moedig ontmoetingen van dichtbij niet aan; als er toch iets mis gaat kan dat vervelende gevolgen hebben voor jou, voor de olifanten of andere toeristen
Kom nooit dichtbij een olifant mannetje; zorg ervoor dat deze niet gewend raakt aan contact met voertuigen
Wees altijd op je hoede en neem nooit aan dat de olifanten die je ziet zich net zo gedragen als de vorige kudde of zoals de vorige keer. Ze blijven onvoorspelbaar.
In het geval je dichtbij een olifant komt en je kunt niet weg, blijf kalm, haal rustig adem, maak geen onverwachte beweging, start niet plotseling de auto, blijf van de claxon af. Praat eventueel op rustige toon tegen de olifant om aan te tonen dat je kalm bent en geen bedreiging vormt.
In het extreme geval dat een olifant je aanvalt en je niet weg kunt, probeer de concentratie van de olifant te onderbreken door tegen de deur van je voertuig te tikken (niet slaan) en voorzichtig je stem iets te verheffen. Blijf kalm en praat rustig. Gebruik geen agressie of hoge tonen. De meeste olifanten stoppen even als hun concentratie wordt onderbroken en nemen de situatie opnieuw op. Dat geeft je misschien een kans om toch weg te komen.
Zo boek of regel je een safari
Als je een verblijf regelt in een private game reserve, dan zitten zijn de game drives bij de prijs inbegrepen. Is dat niet duidelijk, informeer er dan naar.
Bij een rondreis door Zuid-Afrika zal het per reis en organisatie anders zijn. Informeer goed wat is inbegrepen en welke opties er mogelijk zijn.
Mijn advies is zoveel mogelijk game drives te doen. Zoveel kansen krijg je niet en je weet nooit wat je ziet.
Ik vind het zelf prima als ik op een reis niet alle dieren zie, maar ik heb wellicht makkelijk praten. Door de vele reizen in de loop der tijd heb ik veel gezien.
Ga je zelf je reis regelen, dan deze tips:
wees op tijd als je accommodatie in een park wilt regelen, dat is meestal ver van tevoren uitverkocht
hou rekening met de afstanden en tijden, het valt nooit mee, gelukkig niet, dat komt omdat je veel ziet
stel een goede combinatie samen van self-drive en game drives met een gids (je kunt bijv. een gids inhuren voor een dag)
ga je op self-drive; huur een goede auto
infomeer naar de kwaliteit van de wegen waar je zelf denkt te gaan rijden; hou daarmee rekening
neem een wandeling in een park of reserve op in je programma
kijk naar de optie van de Wild Card als je nationale parken gaat bezoeken en provinciale parken in Kwazulu Natal en Western Cape
Voorbereiding op een safari
Je hebt 1 of meer safari's geboekt en dan? Je hoeft niet per se alles in detail voor te bereiden. Het ligt er ook aan hoe je zelf in elkaar zit en in hoeverre je je laat meevoeren in het onbekende.
zorg voor 1 of meer goede verrekijkers
neem als overweging mee of je wel of niet een goed fototoestel meeneemt
een boek over zoogdieren is leuk om bij de hand te hebben
een boek over vogels is leuk om bij de hand te hebben
neem de regels in je op voordat je op pad gaat
schaf een kaart aan van het park waar je doorheen gaat rijden (dat kan als het goed is bij het park zelf)
zorg ervoor dat je een haalbare route rijdt
maak zo nodig afspraken over wie rijdt, wie commentaar levert, e.d.
Safari met kinderen
Gaan kinderen mee op safari, dan is het voor een deel anders.
rij niet te lang achter elkaar, let goed op waar je kunt stoppen
geef kinderen de ruimte en tijd om te rennen bij een stop
betrek kinderen bij het spotten van dieren
overweeg lijsten aan te schaffen waarop ze zelf kunnen aftikken wat ze hebben gezien
hou er rekening mee dat een kind bepaalde dieren heel eng vindt
als kinderen ouder zijn, dan vinden ze iets van de rijstijl van de chauffeur (bijv. te dicht bij olifanten of juist niet)
je kan in onverwachte situaties terecht komen met onverwachte reacties
Onze ervaring is dat het prima gaat met kinderen vanaf ongeveer 9 jaar.
Safari vanuit Kaapstad of Johannesburg
In de buurt van Kaapstad ligt geen groot nationaal park of groot private game reserve waar je de big 5 kunt zien.
Op ongeveer 3 uur rijden ligt Sanbona, een relatief nieuw game reserve, opgestart in 1998. Inmiddells is het een big 5 reserve. Het is luxe en duur.
Er worden safari reizen vanuit Kaapstad georganiseerd. Dat is meestal naar een relatief klein private reserve of naar Addo Elephant N.P. Addo is een leuk en prima park. Het is van een andere orde dan Kruger of Hluhluwe-Imfelozi of Pilanesberg.
Vanuit Johannesburg zijn bijv. de parken Pilanesberg, Marakele en Welgevonden binnen een paar uur goed te bereiken. Kruger is wat verder weg en prima te doen.
Mijn advies is om voor safari's je in 1e instantie te richten op het oosten van Zuid-Afrika; de provincies, North-West, Mpumalanga, Limpopo en Kwazulu-Natal.