Zuid-Afrika - een overzicht van de geschiedenis
In dit artikel wordt in vogelvlucht de geschiedenis van Zuid-Afrika geschetst
Prehistorie
Vlakbij Johannesburg ligt de Cradle of Human Kind. In 1947 werden fossiele overblijfselen gevonden van "Mrs Ples" in de Sterkfontein Caves, zij is een mensachtige, een "Australopithecus africanus". Die leefden van 3.6 tot 2 miljoen jaar geleden. In het gebied rondom de Sterkfontein caves zijn opmerkelijk veel vondsten gedaan van fossielen van mensachtigen. Recent zijn overblijfselen gevonden van een nieuwe soort, die de Homo Naledi is genoemd. Zij leefden vermoedelijk in dezelfde periode als de vroege moderne mens zo'n 300.000 tot 200.000 jaar geleden. In Zuid-Afrika zijn veel fossielen van mensachtigen gevonden, zoals de Florisbadman bij Bloemfontein en in de Klasies River Mouth.
De Khoisan en de Bantoes tot in de 16e eeuw
In de jaren voor onze jaartelling leefden de voorouders van de Khoisan, jagers-verzamelaars, in het huidige Zuid-Afrika. Vanaf het jaar 300 trokken de voorouders van de Bantu-sprekende volken het gebied in. Deze landbouwers vestigden zich ten zuiden van de Limpopo rivier.
bewoning in Zuid-Afrika in de 16e eeuw
De komst van de Europeanen
In 1487 bereikte een Portugese expeditie o.l.v. Dias Mossel Bay.
In 1652 startte Jan van Riebeeck (VOC) een verversingsstation bij Kaap de Goede Hoop. Na de bouw van Kasteel de Goede Hoop groeide het station snel uit tot een Nederlandse kolonie. Eerst vestigden de kolonisten zich vooral rond het fort aan de kust en Stellenbosch in het binnenland. Later werd ook gebieden buiten deze steden op grote schaal gekoloniseerd. In de kolonie woonden, in tegenstelling tot andere Nederlandse koloniën, vooral boeren.
Met de oorspronkelijke bewoners, de Khoikhoi en de San werd eerst handel gedreven. Later werden ze verdreven omdat ze in verzet kwamen tegen de overheersing. Ze waren ook slecht bestand tegen Europese ziekten wat hun aantal verder naar beneden bracht. Sommigen traden in dienst van hun nieuwe overheersers. Omdat deze inheemse mensen in de ogen van de Europeanen niet zo gewillig waren, werden er al vrij snel na de stichting slaven ingevoerd uit West-Afrika en Maleisië.
Behalve Nederlanders vestigden ook Fransen en Duitsers zich in de kolonie.
De Britten grijpen de macht en de grote trek van de Boeren
In de 18e eeuw wordt de kolonie verder uitgebreid en in 1806 wordt de kolonie veroverd door de Britten.
Kaapkolonie 1800
In de eerste helft van de 19e eeuw gebeurde veel.
Shaka richtte het Zulu-koninkrijk op.
Er zijn oorlogen gevoerd tussen de Afrikaanse stammen.
Vanaf 1820 kwamen er ook Britse kolonisten
De slaven in Kaapstad werden geëmancipeerd en de pasjeswetten werden afgeschaft
De Xhosa's werden door de Britten verslagen en moesten een deel van hun gebied verlaten
De Britten versloegen de Zulu's en annexeren Natal
De grote trek van de Voortrekkers van de Afrikaners
De stichting van Transvaal en Oranje Vrijstaat
King Shaka
Diamanten en goud gevonden
In de 2e helft van de 19e eeuw werden diamanten gevonden in Kimberley. Goud werd gevonden in de Witwatersrand, Johannesburg werd gesticht.
Aan het einde van de 19e eeuw zijn alle Afrikaanse volken onderworpen door de Europeanen.
De Zulu's werden definitief verslagen door de Britten en ze annexeerden Lesotho. Boeren commando's versloegen de Venda.
Anglo-Boer oorlog
Kaart Zuid-Afrika 1899
Tussen 1899 en 1902 werd een grootscheepse oorlog gevoerd tussen de Britten en de Boeren, de tweede Boerenoorlog. Het was een ongelijke strijd, toch gaven de boeren niet op. Dat leidde tot een guerrillaoorlog door boerencommando's. Als tegenzet werden boerderijen en landerijen verbrand en werden vrouwen en kinderen van boeren en ook zwarte volken in concentratiekampen gestopt.
Unie van Zuid-Afrika
Uiteindelijk werd het Verdrag van Vereeniging gesloten in 1902 wat leidde tot de oprichting van de Unie van Zuid-Afrika in 1910.
1910: Zuid-Afrika is 1 unie, de politieke macht ligt bij het parlement
het is een zgn. dominion in het Britse Gemenebest met de Britse koning als staatshoofd
de Unie bestaat uit vier kolonies met een bepaalde mate van zelfbestuur
stemrecht voor de zwarten wordt bepaald door kolonies, in de praktijk kregen alleen de witten stemrecht
English en Nederlands werden officiële talen
In mei 1910 werd Louis Botha de eerste premier en Jan Smuts werd vice-premier
een land met 4 miljoen africans, 500.000 coloureds, 150.000 indians en 1.275.000 whites
In 1913 werd de Land act ingevoerd. Alleen bepaalde gebieden konden in eigendom zijn van de zwarte afrikanen. Dat was ongeveer 10% van de totale oppervlakte, later uitgebreid naar 13%.
Land act 1913
In de jaren tot en met de 2e wereldoorlog vond een enorme uitbreiding plaats van de mijnindustrie, m.n. goud en kolen. Dat leidde tot een grote trek naar de stad en het ontstaan van squatter camps.
In 1923 werd een nieuwe pasjeswet ingevoerd. Een zwarte man mocht zich niet zonder reden in de witte stad begeven.
De tweedeling tussen witte mensen en de rest werd steeds duidelijker. Goede banen en opleidingen waren bijna alleen voor witten.
Afrikaans werd steeds meer de officiële taal.
Apartheid
In 1948 werd de apartheid ingevoerd. (Een goede indruk daarvan krijg je in het Apartheid Museum. )_
In 1960 werd de Republiek van Zuid-Afrika opgericht.
Veel wetten werden ingevoerd die het leven voor de 'nie blankes' steeds moeilijker maakten.
De weerstand tegen het systeem groeide ook. Het in 1912 opgerichte African National Congress heeft lang geprobeerd met alleen geweldloos verzet het systeem te veranderen. Vanaf 1960 werd ook gewapend verzet geboden door o.a. aanslagen. Internationaal groeide de weerstand tegen de apartheid. Vanaf 1960 werden boycots en sancties ingesteld door de Verenigde Naties die steeds werden uitgebreid. Niet altijd alle landen deden aan de sancties mee.
Een aantal belangrijke gebeurtenissen in de periode 1950-1989:
1950 Population Registration act
1950 Group areas act
1955 removal of African people from Sophiatown to Soweto
1955 Congress of the People adopts Freedom Charter
1960 Sharpeville massacre (67 African demonstrators killed)
1960 Government bans African political organisations
1960 ANC starts with violent revolution (Umkhonto we Sizwe)
1963 Transkei becomes the 1st self-governing homeland
1964 Nelson Mandela and other ANC leaders sentenced to life imprisonment
1966 District 6 (Cape Town) forced removals
1971 Bantu Homelands constitution act
1976 Student uprising in Soweto (at least 575 people died in 76/77 in Soweto and other townships)
1977 United Nations arms embargo
1976-1981 “independence” for the homelands Transkei, Boputhatswana, Venda and Ciskei
1979 Trade unions can register and get the right to strike
1981-1988 ANC guerrilla's sabotage South African cities; SA forces invade Angola and make raids into Lesotho, Mozambique, Zimbabwe and Zambia
1985 First contact between government and ANC leaders
1986 pass laws repealed
1986 nationwide state of emergency
1986-95 Violent conflict between Inkatha and ANC
Zuid-Afrika een democratie
In 1990 werd Mandela vrijgelaten, waren politieke partijen als het ANC niet langer verboden en werden een aantal apartheidswetten losgelaten.
Na een onderhandelingsproces tussen m.n. Mandela en de Nasionale Party werden in 1994 de eerste vrije verkiezingen gehouden.
Het ANC werd de grote winnaar en Nelson Mandela werd de 1e zwarte president.
Sinds 1994 is het ANC aan de macht. Het heeft de meerderheid in het parlement gehad tot nu toe en alle presidenten na Mandela waren van het ANC.
Economisch gezien valt er nog veel te winnen, m.n. de bestrijding van armoede en ongelijkheid staan nog aan het begin.
Corruptie, state capture, achteruitgang
In de jaren van Jacob Zuma, president van 2009 tot in 2018, is de corruptie sterk toegenomen. Er was zelfs sprake van state capture. Dat is een vorm van systematische politieke corruptie waarbij particuliere belangen de besluitvormingsprocessen van een staat in hun eigen voordeel aanzienlijk beïnvloeden. Er lopen inmiddels diverse processen tegen meerdere mensen. Het uitbannen van corruptie is nog een lang proces.
Huidige stand van zaken
In de laatste jaren is duidelijk geworden dat belangrijke voorzieningen op een slecht niveau zijn door gebrek aan beleid en slecht of geen onderhoud.
De elektriciteitsvoorziening is nu zo slecht dat systematisch de stroom wordt uitgeschakeld. Per gebied of wijk wordt een aantal keren per dag een aantal uur de stroom uitgezet. De wegen zijn aan het verslechteren. De watervoorziening is op sommige plekken slecht.
De enorme ongelijkheid is nog lang niet opgelost. De werkloosheid onder jongeren is enorm. Het niveau van het onderwijs is te laag.
Het ANC lijkt niet meer in staat problemen op te lossen en heeft nog steeds een meederheid in het parlement.
